Пошук

Манахіня Вольга — келейніца, якая знаходзілася побач з мітрапалітам Філарэтам у яго апошнія гады «Уладыка вельмі любіў людзей»

19 лютага 2021

На сайце Слуцкай епархіі апублікавана апавяданне пра асобу мітрапаліта Філарэта манахіні Вольгі — келейніцы, якая знаходзілася побач з архіпастырам ў яго апошнія гады:

«Калі ўладыка пайшаў на спачынак, у самыя першыя гады бывала так, што ён задрэмле днём, прачнецца і кажа: ціха, служба ідзе... або сход нейкі прысніцца, або Сінод... ці яму здаецца, што ехаць кудысьці трэба... ён жа ўвесь час у руху раней быў. Куды-небудзь ехаць, кажа, трэба падрыхтаваць машыну…

Любіў прамаўляць Іісусаву малітву вельмі ўважліва, так ад сэрца, удумліва. Хрысціўся заўсёды вельмі выразна.

Памятаю, ішла па тэлеканале «Саюз» размова з адным святаром з Амерыкі. І вось гэты бацюшка кажа: «Для святара вельмі важна, калі просяць аб кім-небудзь памаліцца, то абавязкова згадваць гэтага чалавека. Маліцца за яго, запісаць, а потым пацікавіцца, як ён. Так нас вучыў мітрапаліт Філарэт». Уладыка гэта пачуў і кажа: «Так, была справа…»

Малітву «Багародзіца Дзева, радуйся» ўладыка вельмі любіў. Спявалі мы з ім яе часта. «Прасвятая Багародзіца, памагай нам!» — часта гэтымі словамі да Божай Маці звяртаўся.

Любіў наш дамовы храм Сабора Беларускіх святых. Па яго благаславенню на ўваходзе ў храм над дзвярыма зрабілі надпіс: «Дому Твайму, Госпадзі, належыць святасць на доўгія дні»[1]. Праходзілі заўсёды міма храма — ён чытаў гэты радок і хрысціўся.

Уладыка беларускіх святых вельмі любіў. Іх выявы ў дамовым храме на сценах, у алтары. І ён да кожнага святога малітоўна звяртаўся, так павольна, уважліва, рукой да іх выяў дакранаўся. Зойдзе, рукой правядзе па ўсім храме…

Трапары святаў любіў спяваць, голас у яго добры. Акафіст мы разам чыталі Божай Маці, ён апошнія радкі любіў падпяваць.

... Чытаць кнігі ў апошнія гады ўладыку было цяжка, вочы ўжо слабыя. Але ён чытаў — дзе больш буйны шрыфт, больш фатаграфій ... раней ён чытаў увесь час. І пропаведзі — чытаў, памятаю, Генадзія Схаларыя[2]. І Жыціі святых, і жыццяпісы старцаў, і гісторыю Царквы. Тыя кнігі, што яму дарылі, чытаў таксама. Разгрузіш трохі ў келлі яго стол — а потым, глядзіш, у яго зноў з'яўляюцца горы кніг. Чытаў з алоўкам, з закладкамі, часам закладкі былі праз кожную старонку. Падкрэсліваў радкі, часам нешта чытаў услых. Уся ў закладках у яго была кніга «Лекцыі па пастырскім багаслоўі» схіархімандрыта Іаана (Маслава) [3].

Часам прыносілі на благаславенне ці проста дарылі навуковыя кнігі. Па фізіцы, хіміі, напрыклад... Уладыка нават трохі жартаваў: «Так разумна напісана, што аж прамовіць немагчыма».

Неяк на адпачынку на машыне пад'ехалі да возера. Там качак было шмат, лебедзяў... мы сталі карміць іх, кідаць хлебушак. І ўладыку далі хлеб, каб ён пакарміў. Але ён не стаў карміць і нам сказаў: «Не трэба, каб не было разладу». Птушкі выхоплівалі адзін у аднаго хлеб, а ўладыка хацеў, каб паміж імі быў мір…

Сядзелі раз на балконе. Прыляцела чайка, доўга на балконе сядзела, я яе стала карміць. Уладыка глядзеў, потым кажа: «Дай ёй вадзіцы папіць». Думаю: як гэта я не здагадалася... Уладычаніка адразу здагадаўся, што трэба даць папіць... спякота, дзе ж ёй ваду знайсці... і ўсе ўжо ведаюць, як потым на адпяванні чайкі кружылі над саборам Свята-Духавым, праводзілі яго…

Яшчэ пра птушак. Некалькі гадоў таму... Уладыка ў садку[4] адпачываў летам, пад навесам. І сталі прылятаць два галубы. Адзін белы, іншы звычайны, шэранькі ... Уладыка сядзіць, яны ходзяць побач... а потым праз некалькі дзён была ў дамавым храме Літургія, і голуб прасядзеў усю службу насупраць акна. Як сеў — ад пачатку да канца ўсю службу прасядзеў ... людзі гэта бачылі, фатаграфавалі…

Уладыка вельмі беражліва ставіўся да хлеба. Калі давалі хлябук, ён мог яго пацалаваць нават. Ён жа падчас вайны, дзіцем, адчуў усе гэтыя выпрабаванні. У яго сям'і ежы не хапала, галадалі, сілкаваліся зелянінай, што тата ў гародзіку вырошчваў.

З дзяцінства ўладыкі жарты ... ён мог узяць за нос так «Дзінь! Барын дома? Гармонік гатовы? Дазвольце паіграць!» Я потым пыталася: «Уладычаніка, гэта Вы ў дзяцінстве так гулялі, калі былі маленькім?» Кажа: «Так»…

Або: «Цішэй, мышы, кот на крышы, а кацяняты яшчэ вышай». Гэта ён казаў, калі мы нешта лішняе пыталіся... заклікаў да асцярожнасці. Не рабіў заўвагу прама, а так, жартаўліва…

Трэба было працэдуру нейкую зрабіць. Я ўладыку казала: «Як благаславіце, зробім сёння ці ўжо адкладзем на заўтра». А ён: «Заўтра». І дадае: «Заўтра-заўтра, не сёння — так гультаі кажуць!» Тэпцікі называў па-хатняму «тапуні»…

Уладыка любіў пропаведзі Патрыярха Кірыла. Слухаў іх на канале «Саюз» вельмі ўважліва. Калі я яго ўвагу адцягвала ў гэты момант, то ён заўсёды, калі ішла Патрыяршая пропаведзь, мяне спыняў…

У ежы ўладыка быў непатрабавальны, ніколі не выказваў незадаволенасці, пераваг сваіх, не прасіў нешта асаблівае падаць. Часам спытаеш: «Спадабалася?» — «Дзякуй Богу за ўсё!»

З-за цукровага дыябету мы яго абмяжоўвалі ў ежы, салодкае рэдка давалі. І сам ён не прасіў салодкага. Толькі калі я пыталася на выбар: «Што лепш прынесці вам на перакус? Цёплае малачко, або фрукт, або чай з цукеркай?» — ён спачатку казаў «Што прынясеш» ці «На тваё меркаванне», а калі я пыталася трэці раз, то ён так па-дзіцячы ... у яго ўсмешка была асаблівая такая ... казаў: «Чай з цукеркай». Гэта значыць усё роўна выбіраў цукерку, але калі менавіта спытаеш.

За ўсё дзякаваў, нават за самае нешта звычайнае, нязначнае. То ручку пацалуе, то словамі скажа. А пасля трапезы мы з поварам Тамарай Аляксандраўнай чакалі: калі скажа «merci beaucoup» [5] — значыць, яму асабліва ўсё спадабалася і ў яго настрой добры.

У Германіі, на лячэнні... Уладыка вельмі паважаў урачоў і проста людзей у белых халатах — медыцынскі персанал. Раней ён добра ведаў нямецкую мову, і ў Германіі з урачамі мог па-нямецку пагаварыць. Яны заходзілі, а ён ім: «Sitzen Sie, bitte!»[6] нямецкім медсёстрам мог па-французску сказаць «merci beaucoup» — яны пачыналі шукаць, як адказаць, і расплываліся ва ўсмешцы. Уладыка так настрой людзям падымаў. І ўрачы яго вельмі паважалі, радаваліся, калі ён бадзёра адказваў. У апошнія гады яны бачылі, што ён ужо слабее, але былі задаволеныя, калі ён усміхаўся, рабіў нейкія жэсты ... Мог папляскаць па плячы, руку паціснуць мацней, і ўрачы казалі: «Так усё ў яго добра, і сілы ў руках ёсць!»

Аднойчы падчас абеду ў камандзіроўцы трэба было выбраць страву. Я хацела замовіць курыцу. Спрабавала растлумачыць афіцыянту, і ён не мог мяне зразумець, напэўна, я не так прамаўляла слова ... пытаюся: «Уладычаніка, ну як будзе? Як па-нямецку курыца называецца?» А ён, нядоўга думаючы, паказаў рукамі і сказаў: «Кукараку!» З такім спакойным выглядам! Афіцыянт адразу ўсё зразумеў…

Любіў такія маленькія радасці: часам марозіва на дэсерт... таксама сам не прасіў, але калі мы заказвалі, вельмі радаваўся…

Жанчына, якая дапамагала ў арганізацыі лячэння, у размовах з урачамі, з набыццём лекаў, казала: «Уладыка — мой самы любімы пацыент». І яшчэ казала, што ў яго самыя прыгожыя рукі…

У адной з беларускіх бальніц раз падышоў Аляксандр Ціхановіч, спявак. Ён таксама там лячыўся. Уладыка вітаў яго, як добрага сябра, па-бацькоўску благаславіў. Запрасіў прысесці, пагутарылі яны крыху... Гэта была іх апошняя сустрэча. Ціхановіч неўзабаве памёр, уладыка прыязджаў на яго адпяванне, развітваўся з ім.

У санаторыі мы на калясачцы ездзілі на прагулкі. Людзі сустракаліся адпачывальнікі, і ён усім так кланяўся, вітаўся ... людзі пачыналі мімаволі хрысціцца, гледзячы на ўладыку. Некаторыя, вернікі, прасілі малітваў. А маленькія дзеці... Уладыка вельмі любіў маленькіх дзяцей. Калі з імі сустракаўся, то ў іх свае былі асаблівыя зносіны... махаў заўсёды пры сустрэчах дзецям ручкай ... адна дзяўчынка ўбачыла ўладыку і кажа: «Мама, глядзі, дзед Мароз!»

Уладыка адчуваў клопат і за ўсё дзякаваў. То ў руку пацалуе, то ў галаву ... хоць жэстам, хоць знакам, але дзякаваў…

Вельмі дапамагалі яго малітвы. Папрашу ўладыку маліцца, калі кепска, на душы цяжка... «Уладычаніка, памаліцеся», усё яму распавядзеш, а ён заўсёды выслухае ... у галаву пацалуе: «усё будзе добра».

Я не пеўчая. Голасу не хапае... а ўладыку спявала, і з ім мы чыталі і спявалі, і ён заўсёды пахваліць, скажа: «малайчына»... і вось я яго аднойчы папрасіла, каб мне для службы нешта праспяваць... не кажучы ўжо пра тое, каб на клірас... проста для службачкі праспяваць нешта. І праз некаторы час, калі быў ужо каронавірус, мы перайшлі на ізаляцыю, і айцец Макарый[7] служыў адзін у дамавым храме Літургію, а мы з матушкай Эміліяй спявалі... таксама малітвамі ўладыкі. Ніколі б у жыцці не падумала, што так можа быць.

Калі пасля выбараў былі гэтыя падзеі, мітынгі пачаліся, супрацьстаянне, і чуваць было, як машыны сігналілі, я ўладыку прасіла, каб ён маліўся, каб мірна гэта ўсё вырашылася. Ён маліўся, мы з ім акафісты чыталі. Выразна запомніла: у садку чыталі Акафіст перад Жыровіцкім абразом Божай Маці... і ён шырока-шырока так хрысціў паветра... у тым кірунку, адкуль былі гукі…

«Усё будзе добра. Трэба маліцца. Будзем маліцца, каб быў мір». Так ён казаў…

Увесь вобраз уладыкі, яго жыццё — гэта для нас прыклад. Хочацца ў яго вучыцца і каб у памяці гэта заставалася. Усё яго аблічча, словы, рухі... яго няспешнасць, акуратнасць, прастата ва ўсім... асэнсаванасць, паважнаць... па маладосці яго многія пабойваліся нават — такі ён барадаты, чорныя валасы, грозны, як некаторым здавалася, выгляд. Але ён на самай справе быў просты…

Мяне ўладыка вучыў дзякаваць Богу за ўсё. Да людзей быў вельмі ўважлівы, гэта таксама хочацца пераймаць.

Уладыка вельмі любіў людзей…».

[1] Пс. 92:5.

[2] Свяціцель Генадзій II Схаларый (каля 1400-1472/1473) — першы Патрыярх Канстанцінопальскі пасля ўзяцця Канстанцінопаля асманамі. Вучань свяціцеля Марка Эфескага. Рускі пераклад яго пропаведзяў выдаваўся, у прыватнасці, у 2007 годзе.

[3] Схіархімандрыт Іаан (Маслаў; 1932-1991) — адзін з апошніх Глінскіх старцаў. З 1985 па 1991 гады быў духаўніком Жыровіцкага манастыра.

[4] Летні сад на трэцім паверсе Мінскага епархіяльнага ўпраўлення, побач з пакоямі мітрапаліта Філарэта і дамавым храмам у гонар Сабора Беларускіх святых.

[5] Вялікі дзякуй (фр.)

[6] Сядайце, калі ласка (ням.)

[7] іерэй Макарый Кавалёў, ключнік дамавога храма Мінскага епархіяльнага ўпраўлення.

Слуцкая епархія / Church.by