Пошук

Протаіерэй Сергій Лепін пра БНР, русафобію, палітыку і Рускі свет

26 красавіка 2018

Афіцыйна Беларуская Праваслаўная Царква 100-годдзе Беларускай Народнай Рэспублікі не адзначала, каб пазбегнуць «палітызацыі» царкоўнага жыцця, што, мякка кажучы, спадабалася нямногім з тых, для каго незалежнасць Беларусі з’яўляецца каштоўнасцю, як і спробы яе абвяшчэння ў 1918 годзе.

Аднак старшыня Сінадальнага інфармацыйнага аддзела БПЦ (фактычны прэс-сакратар) протаіерэй Сергій Лепін нечакана для многіх выступіў на святочным канцэрце 25 сакавіка, прычым не з крытыкай тых, хто святкуе, або самой БНР. За што і атрымаў, але ўжо з іншага флангу, – на святара накінуліся  ўжо праціўнікі святкавання.

Мы вырашылі даведацца, што пра гэта ўсё думае сам протаіерэй, і папрасілі айца Сергія адказаць на нашыя пытанні.

Айцец Сергій, свята ў гонар стагоддзя абвяшчэння БНР ужо даўно прайшло, але менавіта цяпер пачалося пэўнае цкаванне вашай персоны на некаторых прарасійскіх інтэрнэт-рэсурсах. Як вы ставіцеся да гэтага? Мы пазнаёміліся з некаторымі публікацыямі і вырашылі задаць вам некалькі пытанняў – бо, як нам здалося, не ўсё ўвайшло і магло увайсці ў тэкст вашай пропаведзі.

Працоўны момант і выдаткі вытворчасці. З тымі ці іншымі абвінавачваннямі мне даводзіцца сутыкацца пастаянна – як з боку прарасійскіх, так і з боку празаходніх СМІ. У грамадстве шмат розна- і супрацьнакіраваных тэндэнцый, і БПЦ, «знаходзячыся над сутычкай» і рэалізуючы сваю міратворчую місію, па сутнасці, аказваецца паміж супраціўнымі сіламі і атрымлівае як справа, так і злева. Ну, і з прычыны асаблівасцяў свайго медыйнага послуху, мне даводзіцца быць громаадводам для скідвання іскры розніцы патэнцыялаў супрацьлеглых інтарэсаў, прадстаўленых у грамадстве. Ці хвалюе гэта мяне? Так. Ці здзіўляе? Не. Хаця часам здзіўляе, усё-такі…

І ўсё ж. Давайце пагаворым пра ваш удзел у мерапрыемстве, прысвечаным 100-годдзю абвяшчэння БНР, якое прайшло 25 сакавіка перад Оперным тэатрам. Бо раней вы казалі прэсе, што БПЦ не будзе прымаць удзел у падзеях.

Важныя нюансы. Нагадаю, Каталіцкая царква абвясціла аб богаслужэбнай ініцыятыве: было сказана, што ва ўсіх касцёлах пройдуць малітвы за Беларусь з нагоды названага юбілею. У нас спыталі, ці будзе нешта падобнае ў нашых храмах. На што мітрапаліт Павел, а потым і я ўслед за ім, адказаў, што не, не будзе: гэта можа стаць прэцэдэнтам і прывесці ў далейшым да палітызацыі царкоўнага жыцця. У царкоўным календары не адзначана гэтая падзея, такім чынам, яна не можа ў абавязковым парадку ўплываць на літургічнае жыццё Царквы. Агульнацаркоўныя ініцыятывы ў нас маюць іншую працэдуру прыняцця, з аднаго боку, а з другога – за кожным богаслужэннем мы і так неадступна ўзносім прашэнні аб «Богам сцеражонай краіне нашай, уладах, войску і народзе яе». Гэта – пра Беларусь, а не пра Турцыю, Расію ці Гватэмалу, хоць мы таксама просім пра «мір ўсяму свету» і аб «усякім горадзе і краіне», у тым ліку, і аб пералічаных. Мітрапаліт палічыў, што гэтага дастаткова. На жаль, такая пазіцыя была сустрэта неразуменнем з боку значнай часткі нашага грамадства. Нас, не разабраўшыся, абвінавацілі ў неспачуванні ідэі незалежнасці Беларусі і здрадзе яе суверэнітэту: маўляў, мы бачым Беларусь толькі ў якасці рэгіёну Расіі, а таму ўсё, што звязана з незалежнасцю, нібыта, «ня наша». Тут ва ўсёй красе паказалі сябе беларускія нацыяналісты: антыклерыкалізм і русафобія білі праз край.

Але ўдзел у мерапрыемстве ля Опернага тэатра – гэта іншае?

Так. Калі паступіла прапанова звярнуцца да грамадскасці ўжо не ў межах літургічнай прасторы, а ў межах культурнага мерапрыемства, то мітрапаліт даў згоду – але не раней чым пасля таго, як былі атрыманы паперы аб тым тым, што канцэрт санкцыяніраваны ўладамі, і што гаворка ідзе пра культурна-гістарычнае мерапрыемства, а не пра палітычную акцыю. У гэты дзень палітычныя акцыі з традыцыйным сцэнарыем праходзілі па іншым адрасе, а апазіцыянеры, якія жадаюць менавіта палітыкі, пагардліва назвалі гэтае мерапрыемства «танцулькі ў загоне» за марнаванне пратэстнага духу і зніжэнне агульнага градусу напалу. Я звярнуўся з пропаведдзю з дазволу мітрапаліта, уладыка бачыў мой тэкст да выступлення, але важна заўважыць, што гэта мой асабісты тэкст, а ні ў якім разе не зварот мітрапаліта або Сінода. Тэкст майго выступлення апублікаваны на сайце БПЦ. На жаль, мае крытыкі звычайна яго не чытаюць і задавольваюцца агіткамі з перажаванымі некім думкамі.

Які галоўны палітычны пасыл вашага звароту? Што вы хацелі данесці ў першую чаргу?

У мяне не было палітычнага пасылу. Я хацеў заклікаць усіх да грамадзянскага прымірэння і любові, якая пераадольвае ўсе палітычныя, культурныя, рэлігійныя і іншыя адрозненні, і да памнажэння свабоды ў Хрысце. Я асудзіў ілжывы патрыятызм, які заснаваны на нянавісці да суседзяў і зведзены не да любові да бліжняга, а да любові да ідэалагічных штампаў і навешвання ярлыкоў. У тэксце усё ёсць – чытайце! Гэта не палітычны маніфест,  а тэматычная пропаведзь «з нагоды». Але гэта ўжо сустрэла неразуменне ў іншай часткі СМІ, як Вы ведаеце – у той, у якой усё, датычнае суверэнітэту і незалежнасці Беларусі (ад Расіі ў тым ліку) звязана выключна «нацызмам», «русафобіяй» і іншымі жахамі. На жаль, для адных Беларусь так і засталася «Паўночна-Заходнім краем», а для іншых – «Крэсамі всходнімі». Але ні з якімі канкрэтнымі палітычнымі ідэямі я не кансалідаваўся, а ідэя суверэнітэту Беларусі, з якой была злучана мая прамова, з’яўляецца канстытуцыйнай і абавязковай для рэзідэнтаў Беларусі. Наўрад ці заклікі пра любоў да бліжняга і Радзімы з’яўляюцца палітыкай у недапушчальным для святара сэнсе.

Ну, для гэтых людзей аб’яўленне прыпынкаў на беларускай мове – гэта ўжо «нацызм». «Царква па-за палітыкай» – ці магчыма гэта, і што гэта значыць?

Зразумела, той, хто вывучаў паліталогію, ведае, што быць цалкам па-за палітыкай немагчыма: маўчанне, адсутнасць, няўдзел і бяздзейнасць якой-небудзь грамадскай групы або асобных грамадзян – гэта таксама палітычны капітал, у якім зацікаўленыя адны і не зацікаўленыя іншыя ўдзельнікі палітычнага працэсу. Перш за ўсё, дэ-факта, прынцып «па-за палітыкай» мае на ўвазе адмову ад апазіцыйнай дзейнасці. Але сутнасна, «па-за палітыкай» – значыць «па-за палітычным працэсам», пад якім разумеецца барацьба за ўладу – эксклюзіўнае права прымаць палітычныя рашэнні. Царква пакідае за сабой права «вязаць і вырашаць» – духоўную ўладу, нададзеную ёй Хрыстом асабіста, што апасродкавана і ў асобных выпадках можа азначаць гатоўнасць змагацца за свае рэлігійныя правы і свабоду сумлення. Такая аддаленасць ад палітычнай барацьбы зусім не  значыць, што палітыка – «гэта дрэнна», што святары павінны быць цалкам абыякавымі да ўсяго касмапалітамі. Гэта прадугледжвае асаблівую, спецыфічную раскладку прыярытэтаў у пастырскай дзейнасці. На карысць пропаведзі трэба нешта аднесці на другі план, а ад нечага і зусім адмовіцца. Выкарыстоўваць статус духоўнай асобы ў барацьбе за ўладу – гэта несумленна, паколькі становішча святара ў грамадстве асаблівае. Ну, гэта як калі б адмін гульнявога сервера падыгрываў адной з каманд, ці яшчэ што. У сваёй прамове я, дарэчы, заклікаў маліцца за ўлады, і ніякага непрыняцця гэтага закліку ў тых, хто сабраўся, я не адчуў.

Якая афіцыйная пазіцыя БПЦ у адносінах да дзейнасці Рады БНР і да прынятай ёю 3-яй Устаўной граматы, якая абвяшчала незалежнасць?

У БПЦ няма і не можа быць афіцыйных пазіцый па такога роду пытаннях, паколькі тут мы маем праблему, не звязаную з верай і мараллю Праваслаўнай Царквы – інакш кажучы, галіной яе кампетэнтных і аўтарытэтных меркаванняў. Мы не дагматызуем гісторыю. У самым пачатку сваёй пропаведзі я сказаў, што гісторыкі яшчэ доўга будуць спрачацца пра рэальныя вынікі гэтай падзеі. І няхай спрачаюцца! Як мы бачым, нават свецкія ўлады яшчэ да канца не выпрацавалі сваю пазіцыю па гэтай тэме. Ды і ці павінна тут быць нейкая адзіна правільная пазіцыя?

Але што для вас асабіста значыць гэтая падзея? Магчымая ж нейкая грамадзянская, навуковая пазіцыя?

Як па мне асабіста, дык абвяшчэнне БНР было больш дэкларатыўнай, не выкліканай фактычнымі магчымасцямі заявай, якая прымалася ва ўмовах адсутнасці рэальнай улады, эканамічных рэсурсаў і дастатковага палітычнага досведу ў галоўных дзеючых асоб з аднаго боку, і поўнай абыякавасці да тэмы ў іншых дзяржаў. Але тым не менш, гэта – спроба, гэта зараджэнне ідэі нацыянальнай дзяржавы! Калі казаць пра гісторыю пытання незалежнасці Беларусі, то БНР – гэта пэўная веха, няхай утапічная, кароткая і палітычна нерэзультатыўная, але тым не меней. Вывучэнне гісторыі любой тэмы павінна пачынацца з разгляду «першых згадак» пра яе. І мы ведаем, што ў далейшым некаторыя дзеячы Рады БНР былі рэпрэсаваны – г. зн. прама ці ўскосна іх смерць была звязана з іх палітычнай дзейнасцю ў мінулым, адпаведна, – і з тэмай незалежнасці Беларусі.

Як па-вашаму, ці мелася ў наяўнасці пераемнасць улады паміж БНР і БССР? Наколькі ўзнікненне двух гэтых палітычных утварэнняў звязана?

Пераемнасць улады – гэта канкрэтны паліталагічны тэрмін, які трэба выкарыстоўваць правільна. Рада БНР не валодала ніякай значнай уладай, і яна проста не магла выпрацаваць механізмы дэмакратычнай яе перадачы. Бальшавікі уладай валодалі, але не таму, што яны яе перанялі, а таму, што выпрацавалі механізмы  яе захопу. Пра якую пераемнасць улады можна казаць падчас рэвалюцыі? Але пэўная ідэйная, скажам так, пераемнасць была. Гісторыя – гэта навука, якая павінна вызначаць не толькі факты, але і заканамернасці. Давайце звернем увагу: савецкія нацыянальныя рэспублікі ў складзе СССР паўсталі там, дзе пасля рэвалюцыі былі абвешчаны нацыянальныя дзяржавы ці быў моцны дух да незалежнасці: краіны Прыбалтыкі, Грузія, Арменія, Украіна, Азербайджан… Рэалізуемая савецкім урадам палітыка так званай каранізацыі была заклікана зменшыць супярэчнасці паміж цэнтральнай уладай і падпарадкаванымі ёю нацыянальнымі ўскраінамі: ствараліся рэспублікі, вобласці, аўтаноміі, укараняліся нацыянальныя мовы, друкаваліся СМІ, мастацкая літаратура на нацмовах, ствараліся нацыянальныя акадэміі навук, нацыянальныя школы, бібліятэкі імя мясцовых паэтаў, вылучаліся нацыянальныя лідары… Гісторыя не ведае ўмоўнага ладу, але, як мне здаецца, не было б БНР, – была б яшчэ пара-тройка вобласцяў на захад ад Смаленска, але не было б БССР. У складзе Расіі існавалі шматлікія дзясяткі народаў, але не ўсе з іх змаглі скарыстацца Дэкларацыяй правоў народаў Расіі, падпісанай Леніным і Сталіным, што гарантавала свабоду самавызначэння для кожнага народа. Ды і, магчыма, не ўсе хацелі, не ведаю. У далейшым некаторыя дзеячы БНР пайшлі на супрацоўніцтва з савецкай уладай, занялі значныя пасады і адыгралі немалую ролю ў станаўленні беларускай культуры ў БССР – у прынцыпе, Саветы з вялікім разуменнем паставіліся да ідэі «беларускасці» і зрабілі вельмі шмат для яе развіцця з культурнага боку пытання. Гэта факт. Паглядзім потым, як нашы сапраўдныя і ўяўныя патрыёты будуць святкаваць стагоддзе БССР. Але ўжо з сярэдзіны 30-х гадоў, калі Саветы адчулі непахіснасць сваёй улады, адпала патрэба падлашчвацца да нацыянальнага элементу. Нацыянальныя лідары каранізацыі былі рэпрэсаваны, гэта здарылася і з былымі дзеячамі БНР.

Але гэта будзе потым. У сваёй прамове вы спаслаліся як на факт на тое, што дзеячы БНР змагаліся супраць акупантаў і патрабавалі свабоды для зняволеных беларусаў, што яны хацелі пакласці канец дзяльбе беларускіх зямляў, асіміляцыі беларусаў, і нават імкнуліся спыніць уціск праваслаўных. На чым заснавана такое меркаванне?

Дык на так званым «Мемарыяле» ад 21 студзеня 1921 года, які ўрад БНР накіраваў Свяцейшаму Патрыярху Маскоўскаму Ціхану. У ім сапраўды выяўляюцца асцярогі адносна будучага лёсу беларусаў, выказваецца пратэст супраць маючай адбыцца дзяльбы беларускіх зямель (і не дарэмна – узгадаем Рыжскі дагавор), цяжкасцяў польскай акупацыі, асіміляцыі беларусаў, рабавання і канфіскацыі праваслаўных храмаў, засілля польскіх нацыяналістаў у школах, выпадкаў нацыянальнай дыскрымінацыі і рэлігійнай нецярпімасці. У дакуменце таксама асуджаюцца памылкі нацыянальнай і моўнай палітыкі Расійскай імперыі ў мінулым, якія сумарна прывялі да таго, што ўсе каталікі вымушана сталі ідэнтыфікаваць сябе як палякі і адкалоліся ад беларускага народа. Барацьба можа быць не толькі узброенай, праўда ж? Аўтары звароту з павагай ставяцца да Праваслаўнай Царквы і просяць у Свяцейшага дазвол на ўжыванне беларускай мовы за пропаведдзю і богаслужэннем, які ім, у выніку, і надаецца разам з Патрыяршым благаславеннем. Цытую фінальны акорд адказу святога Ціхана: «Заклікаю на ўвесь Беларускі народ благаславенне Божае і малітоўна жадаю, каб Гасподзь умацаваў яго сілы ў адстойванні інтарэсаў роднай для яго Праваслаўнай Царквы. Заклікаю благаславенне і на Вашую працу і на працу ўсяго Урада Беларускай Народнай Рэспублікі».

Тады што, па-вашаму, меў на ўвазе расійскі эксперт Кірыл Фралоў, калі абвінавачваў Вас у здрадзе справе Патрыярха Ціхана? Як Вы ставіцеся да гэтага аўтара?

Ніякага ўяўлення не маю, пра што ён, ды і ён сам не заўсёды, як мне здаецца, мае разуменне таго, пра што кажа. Дарэчы, надзвычай важна заўважыць, што насуперак нагнятаемай Фраловым істэрыі, тэма БНР не звязана з тэмай аўтакефаліі БПЦ – ад слова «наогул»! Дзеячам БНР таго часу і ў галаву не прыходзіла патрабаваць «незалежнасці» ні для Царквы, ні для Касцёла, – яны толькі выказвалі надзею на разуменне Масквой і Рымам нацыянальных праблем беларусаў, такіх, якімі яны гэтыя праблемы бачылі. Зразумела, святкаванне мінулага юбілею таксама не мела ніякага дачынення да «тэмы аўтакефаліі БПЦ» – гэта або банальнае глупства, або свядомае нагнятанне і правакацыя супраць канфесійнага міру ў Беларусі. Апошняе – вельмі небяспечная штука. А так, я добра да яго стаўлюся: святла яму, любові, цяпла, здароўя…

Добра, але праціўнікі БНР ставяць у віну яе заснавальнікам тое, што яны антыпатрыятычна пабеглі «на паклон да кайзера» і супрацьстаялі бальшавіцкай Расіі ў саюзе з немцамі ці палякамі. Наколькі справядлівае гэтае абвінавачванне?

З пункту гледжання КПСС і расійскага імперства яно так і будзе. Але ёсць жа і іншыя перспектывы. Любая дзяржава (а БНР прэтэндавала на статус такой) у сваёй знешняй палітыцы спрабуе наладзіць нейкія ўзаемаадносіны з іншымі краінамі ў адпаведнасці са сваімі інтарэсамі. Звычайна гэтыя адносіны наладжваюцца з дапамогай таго, што называецца дыпламатыяй. Рашэнні могуць быць кампраміснымі, змушанымі, тактычнымі і сітуацыйнымі, а могуць быць канчатковымі і стратэгічнымі. Зразумела, у палітыцы трэба быць пераборлівымі пры выбары партнёраў. А часам і выбіраць асабліва не даводзіцца.  Але калі і не так нешта было са спробай завязаць дыпламатычныя адносіны з немцамі і палякамі з боку БНР, – дапусцім! – дык бальшавікі самі ўступалі ў гэтыя ўзаемаадносіны з пералічанымі дзяржавамі. Спачатку яны, нагадаю, пры дапамозе нямецкага капіталу вядуць падпольную дзейнасць і здзяйсняюць пераварот у Расіі, потым здраджваюць саюзнікам, падпісваюць з Германіяй ганебны Брэсцкі мір і аддаюць ёй значную частку земляў з беларускім насельніцтвам. Пазней па выніках ужо Рыжскага міру бальшавікі дзеляць беларускія землі разам з Польшчай і Літвой. Атрымліваецца забаўная карціна: дзяліць, рэзаць і мантачыць беларускія землі ў дагаворах з Германіяй і Польшчай расійскім бальшавікам можна, а наіўна запрацівіцца гэтаму і паспрабаваць сабраць страчанае хоць у нейкай частцы з надзеяй (ілюзорнай) на згоду гэтых жа краін – гэта ўжо «нацыяналізм» і «русафобія»? Вядома, усяго хапала і хапае ў гісторыі: і нацыяналізму, і русафобіі, і беларусафобіі, але давайце не змешваць усё ў кучу…

Час пасля рэвалюцыі не самы просты не толькі для жыцця, але і для аналізу. Ацэнкі мінулых падзей з пазіцый сучаснай геапалітычнай раскладкі не заўсёды дарэчныя…

Так. Узгадаем, што ішла грамадзянская вайна, і кожны бок шукаў сабе сваіх хаўруснікаў. Белы Рух, напрыклад, падтрымлівалі краіны Антанты. Азербайджан і некаторыя іншыя каўказскія дзяржавы – Турцыя, за Грузію заступалася Германія, і гэтак далей. І толькі беларусы павінны былі ўпарта змагацца ў адзіночку? Нагадаю, што ідэя стварэння беларускай дзяржавы была вылучана яшчэ ў снежні 1917 года на Першым Усебеларускім з’ездзе, калі і было абвешчана права беларускага народа на самавызначэнне. Але як самавызначацца? БСГ выступала за незалежнасць, а хтосьці – за тое, каб пакінуць усё як было. На з’ездзе прысутнічалі прадстаўнікі розных палітычных поглядаў. Былі там і прарасійскія партыі – нікога не забыліся! Бальшавікі таксама прымалі ўдзел у працы, і, калі не памыляюся, нават матэрыяльна ўклаліся ў правядзенне гэтага мерапрыемства, але пасля таго, як яны пераканаліся, што не могуць у межах рэгламенту дэмакратычна паўплываць на выніковыя рашэнні З’езда, проста акружылі будынак чырвонаармейцамі, арыштавалі арганізатараў, а астатніх разагналі. Вось і ўся дэмакратыя! З 17 снежня Рада з’езда перайшла на нелегальнае становішча. Як толькі бальшавікі пакінулі Минск 21 лютага 1918 года, выканкам Рады Усебеларускага з’езда абвясціў сябе ўладай і сфармираваў урад. Бальшавікоў запрашаць не сталі. А 25 сакавіка, ужо ва ўмовах нямецкай акупацыі, і была абвешчана БНР і яе незалежнасць. Стаўкі былі зроблены на Германію і Аўстрыю ў тым ліку і таму, што немцы адвечна з’яўляліся антаганістамі Польшчы і Расіі, з інтарэсамі якіх і канфліктавала стварэнне БНР. Так, Рада БНР дзякавала кайзеру за вызваленне ад бальшавікоў: хто такія бальшавікі, Рада ўжо ведала, а хто такія немцы – яшчэ не. Але як некалі рускія войскі сышлі з Парыжа, так павінны былі сысці і нямецкія з Мінску. Рада БНР неадчэпна запэўнівала, што менавіта яна і павінна застацца мясцовым дружалюбным да Германіі ўрадам і выказвала спадзяванні, што Германія стане, як бы мы сказалі сёння, «гарантам незалежнасці» БНР, – Беларусь не магла прэтэндаваць на статус звышдзяржавы, якая валодае крыніцай уласнай бяспекі ў сваёй арміі, капітале, тэхналогіях. І сёння дзяржавы аб’ядноўваюцца ў розныя блокі і саюзы з той жа мэтай. Але на жаль, немцы далі зразумець, што стварэнне незалежнай беларускай дзяржавы не прадугледжана Брэсцкім мірам, падпісаным з … бальшавікамі і, для прадухілення спакус, канфіскавалі ў Рады касу. Але ў снежні бальшавікі дэнансуюць Брэсцкі мір і займаюць Мінск. Урад БНР на ўсялякі пажарны вырашыщ выправіцца ў эміграцыю, і, ведаеце, я іх вельмі разумею. Дарэчы, ёсць розныя рады БНР, ёсць яшчэ – умоўна – «БНР-2», чыста амерыканскі праект і зусім іншая гісторыя.

Такім чынам, вы прызнаеце незалежнасць Беларусі ў якасці каштоўнасці. Але як быць з Рускім светам: хіба гэта не адзіны рускі народ, адзіная расійскае дзяржава і ўрад?

Я так разумею, вы хацелі завабіць мяне ў пастку? Вы ледзь не слова ў слова паўтарылі лозунг гітлераўскай прапагандысцкай кампаніі, якая суправаджала аншлюс Аўстрыі «Ein Volk, Ein Reich, Ein Führer»? Не, гэта не Рускі свет. Рускі свет – гэта не палітыка-адміністрацыйнае паняцце. Гэта духоўная, культурная спадчына Рускай Праваслаўнай Царквы, што гістарычна ўзыходзіць да цуду Дняпроўскай Купелі, якая пад патрыяршым амафорам аб’ядноўвае ў сабе мноства народаў, у тым ліку, і тых, што наогул не маюць ніякага дачынення да славянства і да Расійскай Федэрацыі. На жаль, на тэме «Рускага свету» цяпер не супраць пагрэць рукі многія палітычныя прапагандысты, прытым як «імперскія», так і «празаходнія». Тэрміны патрабуюць дакладнага значэння, а інакш атрымліваецца, што адзін гуляе ў кеглі, а другі – думае, што гэта шахматы… Сёння нам вельмі замінаюць эмоцыі, штампы і клішэ. І палітыканства.

Дарэчы, паколькі зайшла тэма пра аншлюс. А што там у вас была за публікацыя пра аднаўленне ВКЛ шмат гадоў таму? Вы на самой справе сур’ёзна гаварылі аб аб’яднанні з Літвой і выступаеце супраць інтэграцыі з Расіяй, як у гэтым абвінавачваюць прарасійскія шавіністы ў публікацыях? Вы змянілі сваё меркаванне?

Гэта яшчэ раз кажа аб якасці аналітыкі, якую мы абмяркоўваем. Некалькі гадоў таму ў прэсе з’явілася паведамленне, што ў храме протаіерэя Усевалада Чапліна адбываецца збор подпісаў аб далучэнні Беларусі і Украіны да Расіі. Журналіст партала TUT.by папрасіў мяне пракаменціраваць гэта. Што я і зрабіў. Калі коратка: мы за інтэграцыю, братэрства, любоў і ўнікальную ролю Расіі, але мы і за незалежную Беларусь. Шырокая дыскусія перайшла ў партэр сацыяльных сетак. Сказанага аказалася дастаткова, каб некаторыя ўмудрыліся абвінаваціць мяне ў «нацыяналізме»: калі я супраць уваходжання Беларусі ў склад Расіі, то я агент госдэпа, русафоб і займаюся палітыкай, што вельмі кепска. Я зноў і зноў спрабаваў паказаць, што можна любіць Расію, быць прыхільнікам адзінства РПЦ і пры гэтым стаяць на пазіцыях беларускай незалежнасці. Але не: усе павінны хацець аб’яднання з Масквой і даеш рэферэндум ці яшчэ нешта для гэтага неабходнае. Ну, тады я і зрабіў умоўную рытарычную фігуру: у адным са сваіх пастоў у ЖЖ я размясціў тую невялікую публікацыю: добра, давайце аб’ядноўвацца, але давайце не вы, а мы правядзем рэферэндум аб далучэнні рускіх зямель да Беларусі і адновім ВКЛ. Прытым у тэксце былі такія абароты, як «жарты жартамі, але» (яны ёсць нават на скрыншотах маіх крытыкаў) — г. зн., разумнаму зразумела было, што «не, я не Чаплін, я іншы», і ніякіх рэферэндумаў праводзіць не маю намеру, хоць і сапраўды лічу, што аўтарытэт прэзідэнта Беларусі ў некаторых памежных рэгіёнах Расіі тады мог даць фору расійскаму ўраду. Ну і тут пачалося… Там павылазілі нацысты ўсіх масцяў і сцягоў: рускія, беларускія, украінскія, нейкія раднаверы, эльф-ліцвіны, палескія тролі, прадстаўнікі іншых пазазямных цывілізацый; каментары за гранню прыстойнасці пайшлі сотнямі, і я вырашыў прыбраць пост. Так што не, спробай аншлюсу я называю не інтэграцыю і саюзніцкія адносіны паміж Расіяй і Беларуссю, а чаплінаўскія «рэферэндумы» і хітрыя спробы некаторых колаў пад шумок размоў пра сяброўства і «Рускі свет» зрабіць Беларусь федэральнай акругай. Шавінізм і правакатыўнасць вельмі прыкрыя ва ўсіх сваіх праявах, на якой бы нацыянальнай платформе яны ні стаялі: польскай, рускай, беларускай, украінскай … Паважаныя, давайце жыць дружна, га!

Church.by