Пошук

Памяці спачылага архімандрыта Кірыла (Бадзіча): «Я багацейшы за ўсіх — у мяне храм ёсць»

06 кастрычніка 2022

За больш шасці дзясяткаў гадоў свайго пастырскага служэння на Хоцімскай зямлі архімандрыт Кірыл Бадзіч не прапусціў ніводнага набажэнства, не браў водпуск. За парадай і благаславеннем да яго з'язджаліся людзі не толькі з розных куткоў Беларусі, але і з-за яе межаў.

Аляксей Пятровіч Бадзіч нарадзіўся 25 чэрвеня 1929 года ў вёсцы Ражковічы на Брэчтчыне, якая адносілася ў той час да Польшчы. Маці, вельмі пабожная прыхаджанка, якая спявала ў хоры, нарадзіла яго прама ў прытворы мясцовай царквы.

У студзені гэтага ж года ў алтары хоцімскага Свята-Троіцкага сабора памёр настаяцель – добрасумленны і мудры святар Аляксандр Альшэўскі. Праз 29 гадоў Аляксею Бадзічу наканавана было панесці пастырскае служэнне ў Свята-Траецкім прыходзе.

Велічны пяціглавы сабор на тры прастолы быў узведзены на добраахвотныя ахвяраванні ў памяць вызвалення сялян ад прыгоннага права. На будаўніцтва пайшло дванаццаць гадоў. У 1873 годзе храм быў асвячаны архіепіскапам Магілёўскім і Мсціслаўскім Яўсевіем у імя Святой Жыццепачатнай Тройцы, а яго прыдзелы — у гонар Казанскай іконы Прасвятой Багародзіцы і свяціцеля Мікалая, архіепіскапа Мір Лікійскіх, Цудатворца. Уладыку настолькі ўразілі прыгажосць і веліч Свята-Троіцкага храма, што ён загадаў называць яго саборам, пра што была дадзена адпаведная грамата. Сабор адрозніваўся знешняй прыгажосцю, багаццем ўнутранага аздаблення і добрым падборам званоў, самы вялікі з якіх важыў шэсць тон.

Галоўнай святыняй храма быў спіс Казанскай іконы Прасвятой Багародзіцы. Захавалася паданне, што калі ў XIX стагоддзі ў мястэчку выбухнула эпідэмія халеры, святары, узяўшы гэты абраз, абышлі Хоцімск хрэсным ходам. З таго дня больш ніхто не захварэў. Планавалася прыбудаваць да асноўнага будынка трапезную і званіцу, але планам перашкодзіла Першая Сусветная вайна. Саборам Святой Тройцы пасля скону настаяцеля — святара Аляксандра Альшэўскага заняліся ўшчыльную ваяўнічыя атэісты, якія прыйшлі да ўлады. Ужо ў сакавіку 1929 года са званіцы храма знялі званы. А ў 1938 годзе сабор быў зачынены і цалкам разрабаваны. У двары райвыканкама спалілі іконы, царкву абезгаловілі, званіцу разбурылі. Тут быў банк, потым школа механізацыі, зернесклад, раённы дом культуры. Падчас вайны немцы дазволілі вернікам адкрыць храм, але неўзабаве ператварылі яго ў бастыён. А пасля вызвалення горада будынак доўга пуставаў. У 1954 годзе ён зноў быў пераабсталяваны ў дом культуры.

...У 1939 годзе на радзіму Аляксея Бадзіча прыйшла савецкая ўлада. Пасля таго, як раскулачылі бацьку, Аляксей стаў паслушнікам у Жыровіцкім манастыры. Нёс послух у прасфорні, быў рызнічым. З красавіка 1950-га па снежань 1953 служыў у войску.

У 1954 годзе пабожны малады чалавек паступіў у Мінскую духоўную семінарыю. У той час гэта быў мужны ўчынак, бо на Праваслаўную Царкву абрынулася новая хваля рэпрэсій. У 1958 годзе Аляксей скончыў курс, а 14 жніўня 1958 года быў рукапаложаны ў сан дыякана. Пасля вяселля і вянчання, 18 жніўня, ён быў рукапаложаны ў іерэя.

Вызначэннем епіскапа Бабруйскага Ляонція 21 жніўня ён быў прызначаны на прыход у гарадскі пасёлак Хоцімск. Па прыбыцці яго позірку паўстаў зганьбаваны сабор Святой Троіцы.

Нялёгка было айцу Аляксію, абапіраючыся толькі на старых і бабулек, супрацьстаяць націску бязбожнікаў з райкама і райвыканкама. Але малады святар, з выгляду не волат, быў моцны ў веры і непахісны ў дасягненні вызначанай мэты. А мэтай было адраджэнне Свята-Троіцкага сабора.

Бязбожнікі усімі спосабамі спрабавалі пазбавіцца «дзейнага папа». Паспрабавалі ўздзейнічаць на яго праз жонку, для чаго ўцягнулі яе ў мастацкую самадзейнасць і прыступілі да ідэалагічнай апрацоўкі. Маладая жанчына паддалася і задумала шлюбаразводны працэс. Угаворы мужа былі марнымі. Атрымаўшы пасведчанне аб разводзе, былая матушка з'ехала дадому.

А літаральна праз некалькі дзён, у снежні 1960 года, у абласной газеце з'явілася публікацыя, прасякнутая духам хрушчоўскага наступу на «рэлігійны элемент», якая мела на мэце маральна знішчыць айца Аляксія.

Здрада жонкі і хамскі выпад у друку сталі для айца Аляксія вялікім ударам. Але ён знайшоў у сабе сілы не зламацца і не кінуць усё, а неўзабаве сышоў з галавой ва ўладкаванне прыхода. Набажэнствы ён праводзіў у пераўтворанай у цэркаўку Пакроўскай могілкавай капліцы, у якой нават электрычнага асвятлення не было. Дапамагаў мясцовым дзецям-сіротам, таемна навучаў іх Закону Божаму. Пазней многія выхаванцы айца Аляксія сталі настаяцелямі храмаў Ноўгарада, Растова, Уладзіміра, Астрахані, прыгарадаў Масквы і Санкт-Пецярбурга. У 1962 годзе айцец Аляксій наогул ледзь не пазбавіўся месца, калі па рашэнні мясцовых уладаў паўстала пытанне аб зносе могілкавай капліцы. Над святаром быў устаноўлены пастаянны кантроль, і пасля кожнага «парушэння» ішоў выклік у КДБ. І аднойчы, як і абяцалі, прыгналі бульдозер, каб зраўнаваць з зямлёй «расаднік рэлігійных забабонаў». Не атрымалася. Жывы шчыт з вернікаў, якія маліліся, ўстаў сцяной перад сваёй цэркаўкай з запаленымі свечкамі ў руках і спыніў бульдазярыста. Той развярнуўся і з'ехаў. А святара для постраху нейкі час пратрымалі пад арыштам.

Пераследнікі атрымалі эфект абсалютна супрацьлеглы таму, якога чакалі. За ўласныя зберажэнні настаяцель купіў дом, з якога выдатныя цесляры ноччу зрабілі алтар і прыставілі да капліцы. Пасля гэтага айцец Аляксій адразу ж быў затрыманы і дастаўлены ў раённы аддзел міліцыі. Там апантаныя вартаўнікі правапарадку ладна пакуражыліся над пастырам: збівалі кулакамі, абсыпалі ўдарамі кованых ботаў, выбілі яму пярэднія зубы, зламалі некалькі рэбраў і пакінулі валяцца ў склепе.

Усё святар стрываў мужна і дараваў сваім крыўднікам. Свята верыў, маліўся і ... ствараў запас будаўнічых матэрыялаў. Падрыхтаваў ліст да мясцовых уладаў і пачаў збіраць подпісы. Амаль 9 тысяч вернікаў падпісаліся пад прашэннем. Мара, якая здавалася нязбытнай, стала явай праз трыццаць тры гады — у 1991 годзе будынак дома культуры быў вернуты зноў утворанаму праваслаўнаму Свята-Троіцкаму прыходу.

І пачалася цяжкая, але прыемная праца аднаўлення знявечанай і апаганенай саборнай царквы. Настаяцель, да таго часу ўдастоены сана протаіерэя, уставаў завідна на чарговую ўборачную змену, якая кожны будні дзень доўжылася да позняга вечара.

13 сакавіка 1992 года архіепіскап Магілёўскі і Мсціслаўскі Максім пастрыг протаіерэя Аляксія Бадзіча ў манаства з імем Кірыл у гонар свяціцеля Кірыла Тураўскага. 7 мая таго ж года іераманах Кірыл быў узнагароджаны санам архімандрыта.

Рэстаўрацыя сабора прасоўвалася павольна, бо не хапала сродкаў, хоць добразычліўцы ўносілі пасільную лепту. Калі грошы заканчваліся, лёгкі на ўздым настаяцель ехаў іх збіраць па гарадах Беларусі і Расіі.

І велічны храм адрадзіўся, паўстаў практычна з нябыту, скінуўшы са сваіх магутных сцен пыл бязбожных дзесяцігоддзяў. А ўсё таму, што была на гэта Гасподняя воля і велізарнае жаданне настаяцеля, які валодаў несуцішнай энергіяй і вялікім арганізатарскім талентам. Чын асвячэння абноўленай саборнай царквы здзейсніў у 1999 годзе Высокапраасвяшчэнны Максім, архіепіскап Магілёўскі і Мсціслаўскі.

Не менш значная падзея адбылося 13 мая 2004 года. Тады з Мінска ў Хоцімск быў дастаўлены звон-дабравеснік, адліты ў гонар 60-годдзя вызвалення пасёлка ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў на ахвяраванні прыхаджан і мецэнатаў. Яго вага - 1 280 кг, такі звон быў адліты ў Беларусі ўпершыню. Яшчэ два званы былі дастаўлены з Варшавы і Рыма. Астатнія адзінаццаць званоў, калісьці выкрадзеных са спустошаных парафіяльных цэркваў, святар сабраў па навакольных вёсках.

У старажытнасці звон меў вялікае значэнне. Ён не толькі збіраў на богаслужэнні: у званы званілі падчас стыхійных бедстваў, просячы тым самым у Бога збавення ад бед. Пра гэтую ўласцівасць званоў хацімчане ведаюць не па чутках. У 1986 годзе, калі айцец Кірыл даведаўся пра тое, што здарылася ў Чарнобылі, званы Пакроўскай могілкавай царквы, у якой ён тады служыў, не пераставалі званіць на працягу трох сутак. Хоцімск, размешчаны па суседстве з забруджанымі радыяцыяй раёнамі, ад Чарнобыльскай аварыі не пацярпеў…

Больш за 60 гадоў пастырства... Трыццаць тры гады малітваў і чаканняў. Дзесяцігоддзі цяжкай працы пад шквалам зняваг і абраз. Архімандрыт Кірыл вытрымаў выпрабаванні з гонарам і стаў пераможцам. За свае працы ён не раз адзначаўся кіраўніцтвам краіны і свяшчэннаначаллем. У бытнасць белым святаром айцец Аляксій Бадзіч быў узнагароджаны медалём прападобнага Сергія Раданежскага і ордэнам роўнаапостальнага князя Уладзіміра III ступені.

У 2002 годзе, будучы ўжо архімандрытам, айцец Кірыл атрымаў прэмію Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэнне». У 2005-м, а затым і ў 2013 годзе райвыканкам уручыў настаяцелю Свята-Троіцкага сабора дыплом «Чалавек года», у 2009 годзе — узнагародзіў Ганаровай граматай «За вялікі ўклад у духоўнае адраджэнне».

Усе прэміі настаяцель патраціў на ўладкаванне храма. Абноўлены яго іканастас, і цяпер ён, чатырох'ярусны, велічна ззяе пазалотай ў сонечных промнях.

А ў 2013 годзе ў калядныя святы Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі мітрапаліт Мінскі і Слуцкі Філарэт, зважаючы на руплівую працу ў славу Царквы Божай, уручыў айцу Кірылу ордэн свяціцеля Кірыла Тураўскага II ступені.

За вялікі ўклад у маральна-патрыятычнае выхаванне падрастаючага пакалення архімандрыт Кірыл быў узнагароджаны медалём «60 гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне».

На світанку царкоўнага адраджэння архімандрыт Кірыл акармляў прыходы адначасова ў Бранскай, Смаленскай, Магілёўскай абласцях. Сваімі нагамі абайшоў усю акругу. Дабірацца даводзілася пешшу да цэркваў за 15 км.

Айцец Кірыл мае дачыненне да аднаўлення чатырох хоцімскіх храмаў і капліц, звыш дзесяці цэркваў на Магілёўшчыне і Браншчыне. У вёсцы Кузьмічы Смаленскай вобласці ён аднаўляў Узнясенскі храм, саслужыў там за літургіяй мітрапаліту Смаленскаму і Калінінградскаму Кірылу, цяпер Свяцейшаму Патрыярху Маскоўскаму і ўсяе Русі. Падчас адной з сустрэч з мітрапалітам Філарэтам (Вахрамеевым) Свяцейшы Патрыярх сказаў, што памятае хоцімскага падзвіжніка, прызнае заслугі перад Праваслаўнай Царквой, і папрасіў перадаць айцу Кірылу ў падарунак посах.

Архімандрыт сабраў больш за адзінаццаць тысяч імёнаў воінаў, якія загінулі ў войнах і рэвалюцыях, а таксама мірных жыхароў — ахвяр акупантаў і сталінскіх рэпрэсій, і рэгулярна памінае іх па пятніцах. Таксама ў Свята-Троіцкім саборы служаць малебны аб спыненні абортаў — з просьбай аб гэтым да айца Кірыла звярнуліся мясцовыя медыкі.

Па параду да святара прыходзяць людзі з навакольных вёсак, прыязджаюць з іншых гарадоў, з Расіі і Украіны, нават з далёкага замежжа. Валодаючы энцыклапедычнай памяццю, настаяцель Свята-Троіцкага сабора увабраў у сябе ўсю гісторыю райцэнтра. Айцец Кірыл добра ведае кожнага яго жыхара, бо амаль усіх ён хрысціў. Толькі паводле запісаў яго хрэснікаў каля 45 000.

Сабор Святой Тройцы цяпер з'яўляецца візітнай карткай райцэнтра. Храм уваходзіць у спіс гісторыка-культурных помнікаў Рэспублікі Беларусь. Каштоўны камень павінен знаходзіцца ў годнай аправе. «Жамчужына Хоцімска «Свята-Троіцкі сабор — атачаюць мініяцюрная Спаса-Праабражэнская царква, храм у гонар іконы Божай Маці "Жываносная крыніца", хрысцільнае памяшканне, вадасвятная капліца, нядзельная школа. Іх узвядзенне — таксама заслуга настаяцеля.

Вакол сабора з вясны да восені — мора кветак, у якім ён літаральна патанае. У гэтым таксама заслуга настаяцеля, які аддаў нямала часу кветкаводству. Сабор стабільна займае прызавое месца пры штогадовым падвядзенні вынікаў раённага агляду-конкурсу па добраўпарадкаванні і культуры ўтрымання аб'ектаў.

Пра сябе архімандрыт Кірыл казаў так: «Я багацейшы за ўсіх — у мяне храм ёсць, таму надзвычай удзячны Богу за тое, што жыву пры Царквы і для Царквы. Слава Усявышняму, што Ён падаўжае мае дні для служэння Яму і маім суайчыннікам!» Бяссрэбранік-архімандрыт нічога асаблівага ў сваёй працы не бачыў. Казаў, што ўсё гэта заслуга Госпада. «Храм пабудаваць працаю рук, як мы, складанасцяў няма. Адрамантаваць храм душы сваёй — вось тут праца і боль, — лічыў ён. — Не выпадкова прападобны Ніл Сорскі казаў: «Думай пра Бога — і розум твой зробіцца небам. Наведвай храм, маліся — і душа твая будзе храмам».

Падрыхтавала Таццяна Амеліна па матэрыялах кнігі А. С. Балдоўскага «Жамчужына Хоцімска»

Church.by

Чытайце нас у Telegram, Viber, Instagram, ВКонтакте