Пошук

Рэктар Мінскай духоўнай акадэміі прыняў удзел у Першай Усерасійскай навуковай канферэнцыі «Тэалогія ў гуманітарнай адукацыйнай прасторы»

18 чэрвеня 2017

14-15 чэрвеня 2017 года адбылася Першая Усерасійская навуковая канферэнцыя «Тэалогія ў гуманітарнай адукацыйнай прасторы».

Мэта форуму, які прайшоў пры падтрымцы Міністэрства адукацыі і навукі Расійскай Федэрацыі на базе Нацыянальнага даследчага ядзернага ўніверсітэта «МІФІ» і Агульнацаркоўнай аспірантуры і дактарантуры імя святых Кірыла і Мяфодзія, стала абмеркаванне актуальных тэарэтычных і практычных праблем станаўлення тэалагічнай галіны ведаў і развіцця тэалагічных адукацыйных праграм у сучаснай Расіі.

У падрыхтоўцы і правядзенні канферэнцыі прынялі ўдзел вышэйшыя навучальныя ўстановы, на базе якіх дзейнічае Аб'яднаны дысертацыйны савет па спецыяльнасці «Тэалогія», а таксама Экспертны савет па тэалогіі Вышэйшай атэстацыйнай камісіі пры расійскім Міністэрстве адукацыі і навукі, Федэральнае вучэбна-метадычнае аб'яднанне ў сістэме вышэйшай адукацыі па УГСН «Тэалогія», экспертная група па тэалогіі пры Міжрэлігійным савеце Расіі, Міжведамасная каардынацыйная група Маскоўскага Патрыярхату па выкладанню тэалогіі ў вну.

Удзельнікамі і ганаровымі гасцямі мерапрыемства сталі праваслаўныя іерархі і святары, кіраўнікі традыцыйных рэлігійных супольнасцяў Расіі, прадстаўнікі Адміністрацыі Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі, Міністэрства адукацыі і навукі Расіі, Федэральнай службы па наглядзе ў сферы адукацыі і навукі, Вышэйшай атэстацыйнай камісіі, Міжведамаснай каардынацыйнай групы Маскоўскага Патрыярхату па выкладанню тэалогіі ў вну, рэктары вышэйшых навучальных устаноў.

У ліку ўдзельнікаў канферэнцыі ад Рускай Праваслаўнай Царквы знаходзіліся: старшыня Аддзела знешніх царкоўных сувязяў Маскоўскага Патрыярхату, рэктар Агульнацаркоўнай аспірантуры і дактарантуры імя святых Кірыла і Мяфодзія, загадчык кафедры тэалогіі МІФІ мітрапаліт Валакаламскі Іларыён; мітрапаліт Тульскі і Яфрэмаўскі Аляксій; мітрапаліт Самарскі і Тальяцінскі Сергій; мітрапаліт Казанскі і Татарстанскі Феафан; мітрапаліт Тамбоўскі і Расказаўскі Феадосій; мітрапаліт Кемераўскі і Пракоп'еўскі Арыстарх; мітрапаліт Стаўрапольскі і Нявіннамыскі Кірыл, рэктар Стаўрапольскай духоўнай семінарыі; мітрапаліт Саранскі і Мардоўскі Зіновій, рэктар Саранскай духоўнай семінарыі; мітрапаліт Смаленскі і Дарагабужскі Ісідар; старшыня Вучэбнага камітэта Рускай Праваслаўнай Царквы архіепіскап Вярэйскі Яўген, рэктар Маскоўскіх духоўных акадэміі і семінарыі; епіскап Дзмітраўскі Феафілакт; архіепіскап Пяцігорскі і Чаркескі Феафілакт; епіскап Рыбінск і Данілаўскі Веніямін; епіскап Ціхвінскі і Ладзейнапольскі Мсціслаў; епіскап Зарайскі Канстанцін, рэктар Каломенскай духоўнай семінарыі; епіскап Глазаўскі і Ігрынскі Віктар; епіскап Сярэднеўральскі Яўгеній; рэктар Мінскай духоўнай акадэміі архімандрыт Сергій (Акімаў); рэктар Праваслаўнага Свята-Ціханоўскага гуманітарнага ўніверсітэта протаіерэй Уладзімір Вараб'ёў; рэктар РВУ ігумен Пётр (Ерамееў); рэктар Курскай духоўнай семінарыі архімандрыт Сімяон (Тамачынскі); рэктар Мікола-Угрэшскай духоўнай семінарыі ігумен Іаан (Рубін); дэкан ПСТГУ протаіерэй Павел Хандзінскі; намеснік дырэктара Інстытута тэалогіі і душпастырскай педагогікі пры РХГА протаіерэй Алег Скамарох; старшыня аддзела рэлігійнай адукацыі і катэхізацыі Маскоўскай гарадской епархіі іераманах Анісім (Бамблеўскі); прарэктар па навуцы ПСТГУ протаіерэй Канстанцін Пальскоў; прарэктар АЦАД па вучэбнай рабоце іераманах Іаан (Капейкін); прарэктар АЦАД па навуковай рабоце Д. В. Шмонін і іншыя.

У пачатку пасяджэння мітрапаліт Валакаламскі Іларыён зачытаў прывітальнае пасланне Свяцейшага Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Кірыла.

«Прызнанне дзяржавай тэалогіі як навуковай спецыяльнасці, стварэнне дысертацыйных саветаў і экспертнага савета ВАК азначае сабой пачатак новага этапу ў гісторыі расійскага адукацыі і навукі. Усё гэта сведчыць аб тым, што грамадства паступова вызваляецца ад грузу ілжывых уяўленняў і ідэалагічных штампаў мінулага, у адпаведнасці з якімі па-за навукай заставаліся веды, якія не стасаваліся з матэрыялістычнай філасофіяй і прыродазнаўствам XIX стагоддзя», — канстатуе Прадстаяцель Рускай Праваслаўнай Царквы. Свяцейшы Патрыярх Кірыл адзначыў, што сёння сярод навукоўцаў мацнее ўсведамленне таго, што тэалогія, якая перш за ўсё з'яўляецца сістэматычным выражэннем рэлігійнай веры, уяўляе сабой таксама і сістэму дысцыплін, якія адказваюць крытэрыям навуковасці. «Штучна аддзяляць гэты магутны пласт гуманітарных ведаў ад навукі і адукацыі — значыць абкрадваць нашу культуру, пазбаўляць яе гістарычнай памяці, светапоглядных і каштоўнасных асноў», — упэўнены Яго Свяцейшасць.

У выступленні на канферэнцыі міністр адукацыі і навукі А. Ю. Васільева паведаміла аб тым, што падпісаны загад, паводле якога цяпер у Расіі магчыма прысуджэнне вучоных ступеняў кандыдатаў і дактароў тэалогіі. Навуковая спецыяльнасць «Тэалогія» з'явілася ў Расіі яшчэ ў 2015 годзе, аднак спецыяльных вучоных ступеняў для тэолагаў не прадугледжвалася.

«Мне здаецца, што асаблівую ўвагу трэба звярнуць на падрыхтоўку навуковых кадраў. Таму паўстае наступнае пытанне – гэта ўмацаванне, узмацненне кафедр тэалогіі», — сказала В. Ю. Васільева. Па яе словах, у Расіі няма ніякіх перашкод для таго, каб дадзеная вобласць навукі развівалася, і гэта толькі пачатак шляху. Міністр адукацыі таксама адзначыла, што ў вну будзе павялічана колькасць бюджэтных месцаў на спецыяльнасць «Тэалогія».

У пасланні кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі А. Э. Вайно, якое прагучала далей,  прызнанне тэалогіі ў Расіі як комплекснай навуковай і адукацыйнай дысцыпліны названа «важным і значным вынікам шматгадовага канструктыўнага ўзаемадзеяння органаў улады, рэлігійных арганізацый, педагагічных і экспертных супольнасцяў, магутным стымулам для развіцця гуманітарных ведаў». Зварот агучыў памочнік Прэзідэнта РФ А. А. Фурсенка.

На думку кіраўніка Вышэйшай атэстацыйнай камісіі пры Міністэрстве адукацыі і навукі, рэктара Расійскага ўніверсітэта дружбы народаў В. М. Філіпава, які выступіў далей,сёння стаўленне да тэалагічнай адукацыі ў расійскім грамадстве будуецца на аснове міфаў і састарэлых стэрэатыпаў. «Гэтыя стэрэатыпы выкліканыя збольшага ідэалагічнай зашоранасцю, абумоўленай уздзеяннем агрэсіўнай антырэлігійнай прапаганды на працягу многіх дзесяцігоддзяў», — адзначыў ён, канстатаваўшы, што тэалогія не зводзіцца да рэлігіязнаўства і з'яўляецца комплекснай навуковай дысцыплінай, якая ахоплівае значную вобласць гуманітарных ведаў.

Нагадаўшы, што ў Расіі згодна з Законам аб адукацыі, яна непарыўна звязана з выхаваннем, В. М. Філіпаў паказаў: «У галіне тэалагічнай адукацыі важным напрамкам з'яўляецца духоўнае выхаванне моладзі».

Затым старшыня Аддзела знешніх царкоўных сувязяў Маскоўскага Патрыярхату, рэктар Агульнацаркоўнай аспірантуры і дактарантуры мітрапаліт Валакаламскі Іларыён выступіў з дакладам «Тэалогія ў сучаснай Расіі: станаўленне галіны».

Па сведчанню ўладыкі Іларыёна, на працягу многіх дзесяцігоддзяў тэалогія была штучна выкінутая з адукацыйнай прасторы, аднак цяпер гэтая ненатуральная сітуацыя выпраўлена, і тэалогія заняла сваё законнае месца ў сістэме гуманітарных навук, якія выкладаюцца ў свецкім універсітэце.

Пры гэтым, нагадаў архіпастыр, з самага пачатку праект увядзення спецыяльнасці «Тэалогія» у свецкую адукацыйную прастору Расіі насіў міжрэлігійны характар. «Тэалогія — сістэматычная форма выражэння дактрыны пэўнай рэлігійнай традыцыі, яе веравучэння, яна фарміруе рэлігійны светапогляд. Стварэнне якаснай і сучаснай сістэмы тэалагічнай адукацыі ў такой краіне, як Расія, дзе на працягу многіх стагоддзяў у міры і згодзе жывуць асобы розных веравызнанняў, — адзін з фактараў устойлівага развіцця дзяржавы і міжрэлігійнага міру ў ім», — падкрэсліў старшыня АЗЦС.

Вывучаць рэлігійныя феномены з тэалагічнага пункту гледжання азначае вывучаць іх у шырокім кантэксце рэлігійнай традыцыі, як і вывучэнне філасофскіх тэкстаў і ідэй патрабуе іх разгляду ў кантэксце філасофскай традыцыі, іерарх нагадаў: «І для гэтага неабходна сістэматычная тэалагічная адукацыя, важным элементам якой з'яўляецца ўнутраная камунікацыя ў супольнасці тэолагаў, якая ўключае і выкладчыкаў, і навучэнцаў. У гэтым дачыненні тэалогія валодае ўсімі рысамі, характэрнымі для іншых навуковых дысцыплін. Злучэнне ў рамках тэалогіі асабістага вопыту і тэалагічных кампетэнцый з навуковай метадалогіяй даследавання дае эфект, які немагчымы пры знешнім, пабочным падыходзе да рэлігіі». Было адзначана, што тэалагічныя кампетэнцыі і тэалагічныя погляды на вывучаемыя з'явы і працэсы карысныя, а часам неабходныя спецыялістам у іншых навуках, у полі зроку якіх знаходзяцца чалавек, прырода ці грамадства.

Прызнанне навуковага статусу тэалогіі адпавядае сучаснаму сусветнаму вопыту і стратэгіі інтэграцыі айчыннай навукі ў сусветную навуковую супольнасць, канстатаваў уладыка Іларыён, падкрэсліўшы: «Але важна, каб тэалогія стала адкрытай да грамадскіх і сацыяльных праблем, якія вырашаюцца ў нашай краіне, а яе роля ў агульнай навукова-гуманітарнай прасторы паўнавартасна выкарыстоўвалася для развіцця міжрэлігійнага дыялогу і супрацоўніцтва».

Пры гэтым выступоўца адзначыў, што казаць аб тэалогіі як «новай» галіне ведаў можна толькі ў цяперашнім расійскім кантэксце. Гістарычна менавіта тэалогія стаяла ля вытокаў універсітэцкай адукацыі, і ўсе найбуйнейшыя ўніверсітэты Заходняй Еўропы пачыналіся як тэалагічныя школы.

Мітрапаліт Валакаламскі Іларыён асабліва спыніўся на найважнейшай тэндэнцыі апошніх гадоў у расійскай адукацыйным прасторы: паступовым збліжэнні сферы канфесійнай духоўнай адукацыі са сферай свецкай адукацыі. «У савецкі час гэтыя сферы былі разведзеныя, паміж імі была выбудаваная глухая непраходная сцяна, — нагадаў ён. — Сёння гэтая сцяна разбурана, сведчаннем чаму стала, у прыватнасці, дзяржаўная акрэдытацыя некалькіх вядучых духоўных школ Рускай Праваслаўнай Царквы».

Адным з дзеянняў, накіраваных на павышэнне ўзроўню адукацыі ў духоўных школах Рускай Праваслаўнай Царквы, стала ўвядзенне адзінага адукацыйнага стандарту. Да гэтага навучальныя праграмы адной семінарыі або акадэміі маглі надзвычай адрознівацца ад праграм іншай духоўнай школы аналагічнага ўзроўню.

Як уладыка распавёў удзельнікам канферэнцыі, яшчэ адным маштабным праектам, які ажыццяўляецца ў Рускай Праваслаўнай Царкве, з'яўляецца стварэнне новых падручнікаў для духоўных школ. Архіпастыр прадставіў прысутным сігнальныя асобнікі трох навучальных дапаможнікаў, якія напярэдадні былі адобраны на пасяджэнні Вышэйшага Царкоўнага Савета.

Закрануўшы рашэнні аб прысуджэнні вучоных ступеняў не па «сумежных» галінах, як гэта меркавалася раней (філасофія, гісторыя і інш.), а менавіта па тэалогіі, рэктар АЦАД падкрэсліў: «Гэта азначае, што цяпер у сваіх даследаваннях тэолаг ужо не абавязаны «падганяць» багаслоўскія тэмы пад гэтыя сумежныя навукі і працаваць з аглядкай на спецыфіку канкрэтна-навуковых метадалогій або акадэмічных звычаяў, распаўсюджаных у адпаведных супольнасцях спецыялістаў. Мы можам смела абапірацца на ўласна тэалагічную метадалогію і распрацоўку тэалагічнай праблематыкі (уключаючы пытанні дагматычнага, літургічнага, пастырскага багаслоўя, біблеістыкі і інш.). Гэта ставіць перад намі новыя задачы па напаўненні галіны ведаў «Тэалогія» рэальным зместам».

На думку мітрапаліта Іларыёна, на цяперашнім этапе неабходна вылучыць унутры галіны ведаў «Тэалогія» канкрэтныя напрамкі — праваслаўная, ісламская, іўдзейскія. «Мяркую, што праектаванне тэалогіі як галіны ведаў павінна ўлічваць перспектыву паступовага фарміравання паўнавартасных груп спецыяльнасцяў, якія адносяцца да пэўнай рэлігійнай традыцыі або канфесіі», — працягнуў іерарх.

«Для таго, каб развіваць навуковую галіну «Тэалогія», мы павінны не змешваць рэлігійныя традыцыі, а вывучаць кожную з іх асобна, – выказаў упэўненасць мітрапаліт Валакаламскі Іларыён. — Пры гэтым важна знаходзіць у іх, пры ўсіх веравучыцельных і культурных адрозненнях, агульнае каштоўнасна-светапогляднае ядро, і даследаваць яго з пазіцый тэалогіі. У гэтым залог узаемадзеяння розных рэлігій, этнасаў і культур, а ў доўгатэрміновай перспектыве — залог захавання адзінства нашай вялікай шматнацыянальнай краіны, якое мы абавязаны зберагчы не толькі для сябе, але і для будучых пакаленняў».

У ходзе пленарнага пасяджэння таксама прагучалі даклады рэктара Нацыянальнага даследчага ядзернага ўніверсітэта «МІФІ» М. Н. Стрыханава і рэктара Ніжагародскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Казьмы Мініна, доктара філасофскіх навук, прафесара А. А. Фёдарава.

У рамках праграмы форуму таксама адбыліся пасяджэнні круглых сталоў па тэмах: «Тэалогія як галіна ведаў: праблемы і перспектывы», «Тэалогія і адукацыйныя стандарты», «Тэалогія як прастора міжканфесійнага супрацоўніцтва».

МінДА / Church.by