Пасляваеннае аднаўленне і новыя ганенні

Пасля вызвалення Беларусі ад нямецкіх акупантаў тутэйшая Праваслаўная Царква зноў увайшла у склад Маскоўскага Патрыярхату. Усе святары, якія знаходзіліся на часова акупаванай тэрыторыі Беларусі, прымаліся ў зносіны з Маці-Царквой у існуючым сане. Неабходна было асабіста з'явіцца да правячага архірэя і пісьмова засведчыць сваё жаданне служыць на канкрэтным прыходзе. З усіх епіскапскіх кафедр, заснаваных падчас акупацыі, першапачаткова дзейнічала толькі 3, у тым ліку першынствуючую Мінскую. З 1952 г. Мінская кафедра засталася адзінай у Беларусі, паколькі ў Гродна і Пінск пастаўленне епіскапаў спынілася. Мінскі епіскап меў тытул «Мінскі і Беларускі».

За першае пасляваеннае дзесяцігоддзе колькасць прыходаў у Б. зменшылася ў сувязі з тым, што, па-першае, частка тэрыторыі Б. адышла да Польшчы, па-другое, некаторыя храмы былі зачыненыя ўладамі на той падставе, што яны адкрыліся падчас акупацыі, а да таго выкарыстоўваліся ў іншых мэтах (як склад, клуб і да т. п.). Да 1953 года агульная колькасць храмаў у Беларусі склала 957, з іх 709 парафіяльных, Праваслаўная Царква ў Беларусі налічвала 760 святароў, з іх 1 архірэй, 724 святары, 34 дыяканы, духоўнае адукацыю мелі 434 святары. У 1956 г. было заснавана Бабруйскае вікарыяцтва Мінскай епархіі. У пасляваенны перыяд у Беларусі існавалі 3 манастыры: жаночы Спаса-Ефрасіннеўскі ў Полацку, мужчынскі Успенскі ў Жыровічах і жаночы Раства-Багародзічны ў Гродна, у 1957 г. агульная колькасць насельнікаў i насельніц ў ман-рах складала 133 чал. У 1947 годзе на базе пастырска-багаслоўскіх курсаў пры Жыровіцкім Успенскім манастыры была адноўлена дзейнасць Мінскай Духоўнай семінарыі, у 1956 /57 навучальным годзе ў ёй навучалася 143 чал.

Да канца 50-х — пач. 60-х гг. ціск на Царкву набыў рысы буйнамаштабнага ганення, што выразілася, у першую чаргу, у масавым закрыцці храмаў. Толькі за адзін 1960 год у Мінска-Беларускай епархіі было зачынена 219 храмаў, а ў 1959-1963 гг. Праваслаўная Царква ў Беларусі пазбавілася ўвогуле каля 600 храмаў, больш за ўсё пацярпелі прыпісныя цэрквы і капліцы. У 1960 г. былі зачыненыя і спустошаныя жаночыя манастыры ў Полацку і Гродне. У 1963 годзе спыненыя заняткі ў Мінскай Духоўнай семінарыі, скасавана Бабруйскае вікарыяцтва. У сродках масавай інфармацыі зноў разгарнулася кампанія па дыскрэдытацыі рэлігіі і святароў. У 1958-1964 гг. на Мінска-Беларускай кафедры змянілася 6 архіерэяў, часам час знаходжання епіскапа на кафедры складаў 1-3 месяцы

У 1963 г. у межах Мінска-Беларускай епархіі налічвалася 437 правасл. прыходаў, 427 святароў і 13 дыяканаў, 1 мон-р (Жыровіцкі). У наступныя гады, нягледзячы на паслабленне ганенняў, колькасць прыходаў працягвала скарачацца, пакуль не дасягнула к 1970 году колькасці 380-ці. У 1988 годзе, калі святкавалася 1000-годдзе Хрышчэння Русі, Праваслаўная Царква ў Беларусі налічвала 369 дзеючых храмаў. Богаслужэнне было галоўным і адзіным спосабам зносін з паствай, усякая дзейнасць па-за царкоўнай агароджай была немагчымай.

Значнай падзеяй ў жыцці Мінска-Беларускай епархіі было пастаўленне на Мінскую кафедру ў 1978 годзе мітрапаліта Філарэта (Вахрамеева). У жніўні 1980 года рашэннем Свяцейшага Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Пімена (Ізвекава) было заснавана Пінскае вікарыяцтва Мінска-Беларускай епархіі. У 1985 г. у Мінску пабудавалі будынак, у якім размясціўся архіерэйскі дом з дамавой царквой у гонар Сабора Беларускіх святых, святкаванне Сабора (у 3-ю тыдзень пасля Пяцідзесятніцы) было ўстаноўлена ў красавіку 1984 года па благаславенні Свяцейшага Патрыярха Пімена.